Europese Ontbossingsverordening

Op 9 juni 2023 werd de Europese Ontbossingsverordening gepubliceerd, voluit de “Verordening (EU) 2023/1115 van het Europees Parlement en de Raad van 31 mei 2023 betreffende het op de markt van de Unie aanbieden en de uitvoer uit de Unie van bepaalde grondstoffen en producten die met ontbossing en bosdegradatie verband houden”. Deze Europese Ontbossingsverordening (EU Deforestation Regulation, ook wel EUDR genoemd) zal op termijn de EUTR (Europese houtverordening) vervangen.

De nieuwe verplichtingen treden vanaf 30 december 2025 in voege.

Opgelet: Voor KMO’s ligt de deadline nog 6 maanden later, maar dit geldt enkel voor producten die niet onder het toepassingsgebied van de Europese Houtverordening EUTR vallen.

1. Ter herinnering: Europese Houtverordening EUTR

De Europese Houtverordening (European Timber Regulation, EUTR) is in voege sinds 2013 en heeft tot doel de handel in illegaal geoogst hout aan banden te leggen. Met “illegaal” doelt men op de regelgeving in het land van herkomst. De EUTR heeft betrekking op al het hout en houten producten die voor het eerst op de EU markt gebracht worden. Wij zetten de voornaamste verplichtingen en aandachtspunten hieronder nog even op een rij.

Verplichtingen voor operatoren en traders

De Europese Houtverordening bepaalt dat alle operatoren, dit is eenieder (rechts- of privépersoon) die hout of houten producten als eerste op de EU-markt brengt, een due diligence systeem moet uitwerken en onderhouden om zich ervan te verzekeren dat het geen illegaal geoogst hout betreft. De drie grote stappen van een due diligence systeem zijn informatieverzameling, risicobeoordeling en risicomitigatie.

Traders, dit zijn alle schakels verder in de keten, moeten te allen tijde kunnen aangeven bij wie ze hout of houten producten aankochten en aan wie ze dit vervolgens verkopen. Zodoende moet op elk moment de traceerbaarheid gegarandeerd zijn.

Enkele aandachtspunten:

• Het werken met gecertificeerd hout betekent geen ‘green lane’, maar is wel een belangrijk hulpmiddel in de due diligence oefening;
• Hout of houten producten met CITES of FLEGT certificaat voldoen aan de bepalingen van de EUTR;
• De bevoegde overheid voor de EUTR is de FOD Leefmilieu, van waaruit ook de controles worden aangestuurd.

2. Van EUTR naar EUDR

Het toepassingsgebied van de EUDR is uitgebreid t.o.v. de EUTR. De nieuwe regelgeving is niet alleen van toepassing op hout, maar ook op rundvlees, cacao, palmolie, soja, koffie, rubber en afgeleide producten (bv. meubelen, chocolade, leder). In tegenstelling tot de EUTR, is de EUDR bovendien van toepassing op alle houtproducten uit nomenclatuur 44 en meubelen van hout of delen daarvan uit nomenclatuur 94. Zitmeubilair is nu ook vervat onder de nieuwe regelgeving.

De hierboven genoemde producten mogen niet op de EU-markt gebracht worden, maar mogen evenmin geëxporteerd worden vanuit de EU, tenzij:

• Ze legaal geproduceerd zijn;
• Ze duurzaam geproduceerd zijn, d.w.z. niet afkomstig uit ontbossing of bosdegradatie;
• Er een due diligence statement werd afgeleverd.

De EUDR gaat dus een stap verder dan de EUTR door ook het duurzaamheidsaspect in rekening te brengen.

Uitbreiding van de due diligence verplichtingen voor bedrijven uit de hout- en meubelsector

De drie grote stappen van het due diligence systeem blijven behouden, nl. de informatieverzameling, risicobeoordeling en risicomitigatie. Wel is het zo dat de due diligence verplichtingen zullen worden uitgebreid:

• Zoals hierboven vermeld, verschuift de focus van louter legaliteit naar legaliteit én duurzaamheid. Met duurzaamheid bedoelt men dat het hout /de houtproducten niet afkomstig mogen zijn uit ontbossing of bosdegradatie, met 31.12.2020 als cut-off date. Om dit aan te tonen, wordt er een verplichting tot geolocalisatie ingevoerd: operatoren moeten de geografische coördinaten verzamelen van de percelen waar de commodities en producten geproduceerd werden.
• Operatoren zullen een ‘due diligence statement’ moeten indienen zodra ze hout of houten producten voor het eerst op de EU-markt brengen of exporteren. Dit statement bevestigt dat een due diligence werd uitgevoerd en er geen of een verwaarloosbaar risico werd vastgesteld. De overheid stelde een informatiesysteem op voor het verzamelen van deze due diligence statements, waaraan overigens ook een referentienummer wordt gekoppeld. Zie ook verder in deze nota voor meer info over dit informatiesysteem.
• Verder zal er een onderscheid worden gemaakt tussen KMO’s/micro-ondernemingen en natuurlijke personen enerzijds en niet-KMO bedrijven anderzijds:
• Operatoren die geen KMO/micro-onderneming zijn:
• Jaarlijkse rapporteerverplichting inzake hun due diligence systeem;
• Aanstellen van een verantwoordelijke (een compliance officer);
• Laten uitvoeren van een onafhankelijke audit van het systeem.
• Traders die geen KMO zijn:
• Worden beschouwd als operator, en krijgen dus ook due diligence verplichtingen opgelegd. De hierboven omschreven taken voor operatoren, gelden dus ook voor de niet-KMO traders.
• Er zal een landenbenchmarkingsysteem worden ingevoerd, waarbij landen aangeduid worden als laag, standaard of hoog risico. Doel is om te komen tot een vereenvoudigde due diligence voor laag risico landen, terwijl er verhoogde waakzaamheid zal zijn voor hoog risico landen. Ook zullen er meer controles worden uitgevoerd op producten afkomstig uit hoog risico landen. Alle landen zullen beginnen als ‘standaard risico’.
• Dit landenbenchmarksysteem zou tegen juni 2025 beschikbaar moeten zijn.
• FLEGT zal voortaan enkel nog gelden als bewijs van legaliteit, voor CITES is er helemaal geen rol meer weggelegd in deze nieuwe EUDR.

Wat evenwel niet wijzigt, is de rol van certificering: ook in dit nieuwe kader zal er geen green lane zijn voor certificering, al zal het nog steeds wel een hulpmiddel zijn bij het uitvoeren van een due diligence. Verder blijft de FOD Leefmilieu de bevoegde overheid.

Wijziging interpretatie definitie ‘operator’

Eenieder die hout of houten producten als eerste op de EU-markt brengt of exporteert, wordt beschouwd als ‘operator’. Ook wie bijvoorbeeld houten producten maakt met hout dat al op de EU markt was, wordt beschouwd als ‘operator’ aangezien hij een nieuw product op de markt zet (nieuw wil in deze zeggen: andere HS-code). Dit betekent dat de overgrote meerderheid van de leden van Fedustria volgens de EUDR ‘operator’ is.

In de verplichtingen wordt wel volgend onderscheid gemaakt:

• Operatoren die KMO/micro-onderneming zijn: voor het hout waarvoor al een due diligence werd uitgevoerd (en dat gebruikt wordt bv. om meubelen, bouwproducten, verpakkingen, enz. mee te maken), moet deze oefening niet herhaald worden. Wel dienen de referentienummers van de relevante due diligence statements te worden verzameld en bijgehouden. Ook blijven deze operatoren ervoor verantwoordelijk dat het betrokken product voldoet aan de voorschriften van de EUDR.
• Operatoren die geen KMO zijn: zij moeten eveneens de referentienummers van de reeds uitgevoerde due diligence verzamelen, maar moeten hier zelf ook nog een check uitvoeren om zich ervan te verzekeren dat het hout/de houten producten voldoen aan de bepalingen van de EUDR. Ook zij blijven de verantwoordelijkheid dragen.

3. EUDR Online informatiesysteem

De Europese Commissie lanceerde in december 2024 het EUDR online informatiesysteem, via welke weg due diligence statements moeten worden ingediend. Meer informatie over dit informatiesysteem is beschikbaar via: https://green-business.ec.europa.eu/deforestation-regulation-implementation/information-system-deforestation-regulation_en.

Er zijn momenteel twee platformen voorzien:

• Toegang tot de LIVE server van het informatiesysteem: https://eudr.webcloud.ec.europa.eu/tracesnt/
  • De due diligence statements die hier ingediend worden, hebben al legale waarde en kunnen bijgevolg gecontroleerd worden door de bevoegde overheid;
• De Europese Commissie heeft ook een oefenplatform voorzien, genaamd “ACCEPTANCE server”, beschikbaar via volgende link: https://acceptance.eudr.webcloud.ec.europa.eu/tracesnt/
  • Het is aanbevolen om van deze mogelijkheid gebruik te maken om het system te testen en te verkennen. In tegenstelling tot het LIVE system, hebben due diligence statements die hier worden ingediend geen legale waarde en hierop zullen er dus ook geen controles worden uitgevoerd.

4. Bijkomende informatie

De Europese Commissie publiceerde een lijst van FAQ’s alsook een guidance document. Zowel de FAQ’s als dit guidance document zullen nog verder verfijnd worden, beiden zijn beschikbaar via: https://green-business.ec.europa.eu/deforestation-regulation-implementation_en

5. Concreet

De implementatie van de Europese Ontbossingsverordening EUDR werd dan wel met een jaar uitgesteld, dit mag niet betekenen dat we op onze lauweren rusten. Fedustria roept haar leden op gebruik te maken van dit extra jaar om zich terdege voor te bereiden op de uitgebreide due diligence verplichtingen.

Fedustria tracht haar leden zo goed mogelijk te informeren over deze nieuwe verordening. Hiertoe werd er o.a. een werkgroep EUDR opgericht, via welke weg we onze leden van nabij op de hoogte houden van de evoluties in dit dossier. Geïnteresseerden kunnen zich melden bij ingrid.hontis@fedustria.be of diederik.demuynck@fedustria.be.