Minder profileringsdrang, meer rationeel gedrag, en vooral meer aandacht voor het algemeen belang. Het beleid is aan herbezinning toe
Opinie van 01/04/2022 door Fa Quix‘De grootst mogelijke welvaart voor de grootst mogelijke aantallen’: dit is een uitspraak van gewezen Eerste Minister Gaston Eyskens, allicht de beste Eerste Minister die België ooit gekend heeft. Ik heb de eer en het genoegen gehad ooit met deze staatsman een kort gesprek te hebben en onder andere hogergeciteerde uitspraak van hem is mij toen bijgebleven. Wat hij eigenlijk bedoelde: ‘Als regering moet je opkomen voor het algemeen belang.’ Eenvoudig toch? Maar helaas niet meer de dag van vandaag.
Gaston Eyskens heeft zeer moedige beslissingen moeten nemen. Altijd stond de rationaliteit, maar ook de compromisbereidheid centraal; het partijbelang kwam op de tweede plaats.
Eyskens’ uitspraak toont naast grote ambitie ook de beperkingen van het beleid aan. ‘De grootst mogelijke welvaart’, dat is een streven, dat is een proces van welvaartscreatie. Waar dit gaat eindigen is onzeker, maar het is wél een marsrichting voor de regering. Er is geen resultaatsverbintenis. Die bescheidenheid sierde hem. Er staat niet zoiets als: ‘Iedereen moet zo snel mogelijk rijk zijn.’ Dat zou ook een mooie ambitie zijn, maar wel zeer ongeloofwaardig want niet realistisch. En niets is zo belangrijk voor de reputatie van een politicus als zijn/haar geloofwaardigheid.
En ’voor de grootst mogelijke aantallen’ zegt ook niet dat het beleid iedereen, voor de volle 100 % van de bevolking, tevreden kan stellen. Maar wel zoveel mogelijk mensen. En dan moet men soms partijpolitieke verschillen kunnen overbruggen. Dat vergt moed, maar ook enige relativeringszin. Nog een mooi citaat van Gaston Eyskens om dit te illustreren, toen hij in alweer een zoveelste crisis – jaja, die waren er toen ook – onder immense druk stond, zei: ‘Maar enfin, het is maar politiek hé!’.
Gaston Eyskens stond voor het vooruitgangsdenken, voor het vooruitgangsoptimisme, en dat heeft inderdaad geleid tot de gouden jaren zestig, de periode van de grootst mogelijke welvaart, voor de grootst mogelijke aantallen. Hij heeft zeer moedige beslissingen moeten nemen. Altijd stond de rationaliteit, maar ook de compromisbereidheid centraal; het partijbelang kwam op de tweede plaats.
We hebben opnieuw nood aan meer rationeel gedrag en meer aandacht voor het algemeen belang. Want dat misten we bv. in de beide jongste crisissen, eerst ‘corona’ en nu de energiecrisis. Energie is een basisvoorziening voor burgers en bedrijven. Dat debat moet toch de enge partijpolitieke dogma’s en de pure privébelangen (bv. van de energiespelers) kunnen overstijgen? Want anders gaat dit ten koste van de toekomstige welvaart, ‘van de grootst mogelijke aantallen’. Hoog tijd dus voor herbezinning door onze beleidsmakers, hun partijen en andere betrokken spelers.
Fa Quix, directeur-generaal